Voor het creatie van de soundscape was het van bij de aanvang niet de bedoeling om een soort collage van aparte geluiden uit de mijn te maken - maar eerder een permanent aanwezige  impressie van hoe een mijn ‘klinkt’.

Hoe bijvoorbeeld de zee ‘klinkt’ is niet te vatten in een paar losse opnames van golven - de ervaring is veel complexer - hoe klinkt de zee van dichtbij, van veraf, in het water, tijdens een storm, op een warme zomerdag, tegen de rotsen, op het zand, … Niet alleen die objectieve klanken, maar ook de subjectieve ervaring kleurt die akoestische impressie zoals wanneer de zee gevaarlijk en dreigend klinkt, of net rustgevend minimaal.

Die complexe ervaring proberen vatten in een abstracte soundscape is dan de uitdaging.

In de mijnen gaat dit over diepte, duisternis, een onderaardse stad - uitgestrekt maar toch leeg, vervreemding van wat voor elke ‘bovengronder’ normaliteit is, gevaarlijke natuur en machines, en uiteindelijk ook terugkeer het leven aan de oppervlakte -  dat voor sommige koolputters moeilijker te vatten is dan de kameraadschap ondergronds.

Ik heb het geluk gehad eind jaren 80 nog ‘in de put’ te kunnen afdalen - met die onwaarschijnlijke versnelling van de liftkooi in de schacht, en dan die eindeloze treinrit in het donker waar elk gevoel van afstand en richting verdwijnt - en ook de connectie met de bovengrond. En dan nog een half uur stappen naar de pijler waar de kolen ‘gemaakt’ werden. Maar dan zonder het stof en de hitte en het lawaai van de machines - wij waren slechts luxebezoekers. Maar voor de creatie van de soundscape was deze ervaring zeer inspirerend.

De mensen van de videodienst van de Provincie Limburg hebben al een onwaarschijnlijk groot archief van oude beelden gedigitaliseerd, en ook dat was een grote inspiratiebron voor de soundscape.

Een van de beelden was een lege mijngang waar uit alle richtingen nog flarden van activiteit in ander pijlers en galerijen te horen waren. Een unheimlich gevoel van tegelijk een verbondenheid met de andere kompels verderop - en anderzijds de vijandigheid van de duisternis die naar de kijker terugstaart. Dit beeld met deze klank was de aanzet en inspiratie voor de creatie van de soundscape - en zit er ook mee in verwerkt, en is dan verder uitgebreid met eigen opnames en klankbronnen - en ook een paar flarden van geluiden uit de mijnen - zoals de lift, de transportbanden, treinen, …

De soundscape is ook een wisselwerking met de abstracte film die Stephan en ik maakten - en die rond dezelfde thematiek draait - een abstracte impressie van de ondergrondse wereld van de kompels. De soundscape is synchroon met de video maar staat ook op zichzelf, als een akoestische presence voor de hele tentoonstelling.

Om die onwereldse ervaring te versterken zijn er 14 luisprekers opgesteld - ter hoogte van de foto’s maar ook boven de tentoonstellingsruimte en onder de dekplaten - om zo de ervaring van verticaliteit en de diepte te versterken.

Stef Van Alsenoy